دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بر لزوم «تحول بنیادین در نظام آموزشی توسعه‌گرا» تأکید کرد و گفت: این نظام آموزشی تربیت تکنیسین را وجهه همت خود قرار داده، اما مهارتهای اولیه زندگی خانوادگی را به جوانها آموزش نمی‌دهد.
به گزارش وبلاگ سبک زندگی بهتر، طی ماه رمضان سال جاری دوره «تبیین مدیریت شهری از منظر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» در حوزه علمیه مروی تهران برگزار شد. حجت‌الاسلام و المسلمین علی کشوری، پژوهشگر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در این دوره یازده روزه به تبیین «مدیریت شهری» به‌عنوان دومین نمونه‌سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخت.
در 11 بخش قبلی این گزارش دیدیم که این کارشناس، مدل برنامه‌ریزی توسعه‌گرای فعلی را در حوزه مدیریت شهری به‌تفصیل به چالش کشید. بخش دوازدهم گزارش پیش روی شماست. در بخش قبلی کارشناس الگوی اسلامی پیشرفت به بیان این مطلب پرداخت که هدایت - به دلیل چند بُعدی بودن - به نهاد متکفل نیاز دارد؛ همچنین - با توجه به تأثیر محبت در خانواده و سطح رفق و محبتی که در خانواده وجود دارد - تأثیرگذارترین نهاد متکفل تربیت «خانواده» است.
کشوری در این بخش با تبیین نقش خانواده در کنترل «طلبهای دائمیِ قطع‌نشدنی شخصی» به نقش برخی عوامل خارج از خانواده در چالشهای خانواده اشاره کرد. وی با انتقاد از «نظام آموزشی با نگاه توسعه‌گرا» بر لزوم «تحول بنیادین» در این نوع از نگرش تأکید کرد و گفت: این نظام آموزشی، تربیت تکنیسین را وجهه همت خود قرار داده، اما مهارتهای اولیه زندگی خانوادگی را به جوانها آموزش نمی‌دهد.
پدر و مادر باید اتفاقات درون نهاد خانواده را مدیریت کنند
حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری در بیان مقدمه دوم به دو دسته از عواملی که نهادهای متکفل تربیت را به چالش می‌کشد اشاره کرد. وی خاطرنشان کرد: دسته اول عواملی که نهاد متکفل تربیت را به چالش می‌کشد «اتفاقات درون نهاد خانواده» است. لذا پدر و مادر باید اتفاقات درون نهاد خانواده را مدیریت کنند تا کار اصلی نهاد خانواده - یعنی کار تربیتی - به چالش کشیده نشود.
وی ادامه داد: در مورد دعوای زن و شوهر در آیه «وَ إِنِ اِمْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً» آمده که ریشه همه مسائل داخلی دورنی نهاد خانواده - که خانواده را به چالش می‌کشد - در مسئله «شُحّ» خلاصه می‌کند. شُح در اصطلاح قرآنی به معنی «طلبهای دائمیِ قطع‌نشدنی شخصی» است. حرف بسیار فنی‌ای است؛ هرکس می‌خواهد خانواده‌اش از دست نرود و دورن خانواده‌اش به چالش کشیده نشود، باید طلبهای دائمیِ قطع‌نشدنی شخصی خود و خانواده خود را کنترل کند. همه مناسکی که در اسلام شریف بیان شده منجر به کنترل شح خواهد شد. اولین اثر این کنترل هم درون خانه را کنترل می‌کند.
* اگر فمینیستها احکام اسلام را مرور کنند، از گفته‌های خود درباره خانواده پشیمان می‌شوند/پدری که در خانه کمک می‌کند، هم‌ردیف شهداست
دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه روایاتی را نقل کرد که اجر کمک مرد به زن در خانه را برابر با شهدایی می‌داند که در راه خدا مجاهدت کردند. وی افزود: از نظر اسلام زن موظف نیست کارهای درون خانه را انجام دهد؛ مگر اینکه اختیاراً انجام دهد یا مرد خانه برای او مزدی تعریف کند. یکی از مواردی که زن می‌تواند تقاضای مزد کند - و اگر تقاضای مزد کرد، مرد باید آن را تأمین کند - کار زن در خانه است. حال اگر مردی این حد از تحمیل را هم بر همسر خود انجام نداد و طبق سنت مترقی و متکامل پیامبر عمل کرد، در حقیقت کنترل طلبهای دائمیِ قطع‌نشدنی شخصی را انجام داده است.
وی افزود: خانمها به‌صورت طبیعی در یک شرایطی قرار می‌گیرند که هر روز ظرفها را بشویند، خانه را تمیز کنند و ... - خانه هزار درد سر دارد. خود مرد پیشقدم شود و به خانم بگوید که شریعت متکامل اسلام به ما توصیه کرده که شما مجبور به کار منزل نیستی؛ حال اگر خواستی با خدا معامله کنی و کاری انجام بدهی، این امر دیگری است؛ اما اگر نخواستی، ما می‌توانیم با همدیگر توافق کنیم و شما در مقابل کار خانه اجرت بگیرید.
پژوهشگر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان مثالی دیگر توضیح داد: در روایات آمده مرد در خانواده باید عین مایحتاج زندگی را تأمین کند؛ نه ثمن و پول آن را. یعنی اگر خانه شما گوشت و نان احتیاج دارد مرد خود موظف است که عین این موارد را تهیه کرده و به خانه بیاورد. اگر بخواهید به شریعت عمل کنید نباید به همسر خود پول بدهید و به او بگویید که برود مایحتاج خود را تأمین کند؛ این کار تکلیف خود مرد است. مردی که این موارد را رعایت می‌کند، بالاترین سطح «رفق» و محبت را نسبت به خانواده خود انجام می‌دهد؛ لذا از این طریق شُح در خانواده کنترل می‌شود.
وی در نقد «جریان فمینیستی» گفت: این جریان راجع به خانواده‌هایی صحبت می‌کند که این مسائل را رعایت نمی‌کنند؛ بعد هم نتیجه می‌گیرند خانواده چیز خوبی نیست و زندگی خانوادگی به ضرر زن تمام می‌شود. اگر احکام اسلام را مرور کنند از گفته‌های خود درباره نهاد خانواده پشیمان می‌شوند. اولین اثر خانواده «ایجاد امنیت برای خانمها و فرزندان» است. چرا؟ به دلیل اینکه کنترل طلبهای دائمیِ قطع‌نشدنی شخصی در خانواده اصل است.
حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری در پاسخ به این پرسش که «شهید چه کسی است؟» گفت: شهید کسی است که طلبهای دائمیِ قطع‌نشدنی شخصی را در حدی کنترل کرده که همه چیز خود را فدای توحید می‌کند. حال پدر خانواده چه کسی است؟ پدر خانواده - در سن تربیت و شکل‌گیری شخصیت فرزند - با رفتار خود کنترل شح را نشان می‌دهد. لذا به‌لحاظ فنی، روایت کمک کننده به خانم خانه را در ردیف شهدا قرار داده است. پیام هر دو «کنترل شح و گسترش ایثار» است. روایت حرف فنی‌ای زده؛ پدری که در خانه کار می‌کند و به اعضای خانواده کمک می‌کند، هم‌ردیف شهداست. بنابراین اگر کسی خواست عوامل درونی نهاد خانواده را کنترل کند راه آن کنترل طلبهای دائمیِ قطع‌نشدنی شخصی است. کنترل این طلبها هم دارای مناسک و احکامی است.
* نظام آموزش و پرورش باید به محوریت خانواده تحول بنیادین پیدا کند
کارشناس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با ابراز تأسف از اینکه احکام مترقی اسلام مورد بحث قرار نمی‌گیرد، خاطرنشان کرد: بنده تنها بخشی از این احکام را بیان کردم و متأسفم که در نظام آموزشی ما ریاضی1، ریاضی2، فیزیک1، فیزیک2، زیست1، زیست2 و به همین شکل این علوم لاینفع - یا حداقل علومی که نفع آنها به حال بشر نفع فرعی است - اصلی شده‌اند و به علومی که اصلی هستند پرداخته نمی‌شود. وقتی گفته می‌شود که نظام آموزش و پرورش باید «تحول بنیادین» پیدا کند، یک معنایش این است که باید به محوریت نهاد خانواده تحول پیدا کند. به دلیل اینکه نهاد خانواده نصف دین است. اگر فقط و فقط تحول بنیادین آموزش و پرورش را به محوریت خانواده ایجاد کنیم توانسته‌ایم نصف دین را در جامعه تأمین کنیم. این روش کنترل عوامل درونی است. یکی از عواملی که باعث می‌شود نهاد مهم متکفل تربیت به چالش کشیده نشود، کنترل عوامل درونی است و همه عوامل درونی در نهاد خانواده کنترل می‌شوند؛ این یک معنا است.
* علت اصلی طلاق، عدم آموزش به زوجین است/«خانواده‌های آرام آینده» در گرو یادگیری کودکان در مدارس
دبیر شورای راهبردی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با اشاره به اینکه «ما باید حتماً عوامل بیرونی حاکم بر نهاد خانواده را هم کنترل کنیم» ادامه داد: یعنی اگر شما به اعضای خانواده فقط توصیه کنید که شح را کنترل کنید تا خانواده احیا شود، خانواده احیا نخواهد شد؛ به دلیل اینکه خانواده از بیرون هم به چالش کشیده می‌شود. عوامل بیرونی می‌توانند ضربه‌ای به خانواده بزنند که این نهاد سر پا نایستد؛ اصلاً به مرحله کنترل شح نمی‌رسد و به مابقی نهاد خانواده هم نمی‌رسد.
وی در تبیین این عوامل بیرونی، با اشاره به کاستیهای نظام آموزشی کشور - در آموزشهای مرتبط با خانواده - خاطرنشان کرد: مثلاً عرض شد این نوع آموزش - که همت نظام آموزشی بر تربیت تکنیسین بخش خدمات و تولید قرار گرفته - به نهاد خانواده ضربه می‌زند. این اتفاق از درون خانواده نیست. اتفاقاً زن و شوهری که در ابتدای زندگی قرار دارند، می‌خواهند زندگی خوبی داشته باشند، اما به دلیل اینکه نظام آموزش راجع به خانواده به آنها آموزش نداده، نمی‌توانند زندگی خوبی داشته باشند. چه کسی زندگی آنها را علیل و ناتوان کرده؟ یکی از مقصرین، نظام آموزشی است. اگر نظام آموزش و پرورش اقتضائات خانواده را به دختران و پسران آموزش نداد، بعدها خانواده به چالش کشیده خواهد شد. به نظر ما در بسیاری از پرونده‌های طلاق علت اصلی مشکل این است که مثلاً شوهر یک خطایی کرده، اما همسر نتوانسته آن خطا را خوب تحلیل کند؛ به دلیل اینکه به او هیچگاه آموزش داده نشده است؛ این جوان - که آموزش ندیده - به بهانه اصلاحِ یک خطا، اصل زندگی خود را به چالش می‌کشد. اخیراً خیلی بیان می‌شود که مشاوره را زیاد کنید. به نظر بنده این حرف فنی‌ای نیست؛ وقتی ذهنیتها طی سالهای متمادی دوران شکل‌گیری شخصیت،به‌صورت غلط شکل گرفت، مشاوره خیلی کارکرد ندارد. گاهی اوقات اعضاء خانواده می‌خواهند که خوب زندگی کنند، اما به دلیل اینکه درک درستی از مفهوم خوب زیستن ندارند، خانواده آنها به چالش کشیده می‌شود. زن و شوهر واقعاً مقصر نیستند، مقصر اصلی نظام آموزشی است که به آنها آموزش نداده است./تسنیم
